Obraz został namalowany w 1470 roku. Znajduje się w Galerii Sabaudia w Turynie. Wymiary obrazu 56,7 x 92,9 cm.
Ukazuje panoramiczne ujęcie ponad 20 epizodów z dziejów Chrystusa; na niewielkiej przestrzeni malarz zgromadził ponad 200 postaci nie licząc koni i psów. Poszczególne sceny oddzielone są jakby kulisami architektury i pejzażu. Natłok domów, wież, bram i kłębiące się tłumy nie ułatwiają odczytania obrazu.
W malarstwie niderlandzkim nie stosowano przedstawienia scen dziejących się w jednym czasie. Tymczasem
u Memlinga dzieje się wszystko jednocześnie i brak tu sceny głównej – trudno uznać za taką „Biczowanie” tylko dlatego, że znalazła się w centrum obrazu.
Opowieść toczy się nieprzerwanie od górnego lewego rogu (wjazd do Jerozolimy) i kończy w prawym górnym (zmartwychwstanie i ukazanie się Piotrowi).
Memling pokazuje tu wszystkie wątki męki Pańskiej rozwijając, jak w cyklicznych freskach, wydarzenie po wydarzeniu tocząc w ten sposób powieść o dramatycznej męce Boga-Człowieka. Jest to obraz bardziej do czytania niż oglądania. Z chaosu form trzeba wyławiać poszczególne sceny, aby jeszcze bardziej dostrzec narrację artysty, która u Memliga jest bardzo wyrazista. Na przykąłd potrafił on w scenie Ecce Homo namalować niemalże okrzyki tłumu. Grupa krzyczy: „Ukrzyżuj go!”, składając ręce na kształt krzyża. Na twarzy Chrystusa widać głęboki żal, natomiast na twarzy Piłata doskonale została wyrażona bezsilność.
Możliwe, że oryginalna kompozycja obrazu jest związana z późnośredniowiecznymi przedstawieniami teatralnymi, które w określone święta zamieniały ulice i place miast w scenę na której setki aktorów brało udział w odgrywaniu wydarzeń z męki Chrystusa.
Na obraz składa się cały szereg epizodów z ostatniego etapu życia Jezusa, aż po jego śmierć, zmartwychwstanie
i ukazywanie się uczniom. Począwszy od lewego górnego rogu są to następujące sceny:
- wjazd Jezusa do Jerozolimy
- wypędzenie kupców ze Świątyni Jerozolimskiej
- Ostatnia Wieczerza
- zdrada Judasza
- modlitwa w Getsemani
- pocałunek Judasza
- Św. Piotr zapiera się Jezusa
- Chrystus przed Kajfaszem
- Piłat umywa ręce
- biczowanie Jezusa
- ukoronowanie koroną cierniową
- Ecce Homo
- dźwiganie krzyża
- przybicie Chrystusa do krzyża
- Chrystus na krzyżu
- zdjęcie Chrystusa z krzyża
- złożenie ciała Chrystusa do grobu
- zejście do Otchłani
- Zmartwychwstanie
- Noli me tangere
- uczniowie w drodze do emaus
- ukazanie się Chrystusa nad Jeziorem Tyberiadzkim
Niektóre sceny zachowują charakter prawie baśniowy, który przemienia się w realistyczny dramatyzm dopiero w scenach na Golgocie. Warto zauważyć pewien detal: nad portalem pomieszczenia, w którym Chrystus stoi przed Piłatem, znajdują się płaskorzeźby przedstawiające sąd Salomona. Postać klęcząca w prawym dolnym rogu obrazu to Tommaso Portinari, florencki bankier zamieszkały w Brugii, który zamówił dzieło. W prawym dolnym rogu uwidoczniona jest zaś jego żona Maria Baroncelli.
Bibliografia:
Przemysław Trzeciak, Hans Memling, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1977.
Wikipedia
