piątek, 17 stycznia 2014

O kobiercach tureckich


Dawno już nie miałam możliwości oglądania zabytkowych tkanin a wykład w którym uczestniczyłam w muzeum był okazją do poznania wyjątkowo ciekawych informacji  na temat kobierców, które powstały między XVI a XVIII wiekiem w Turcji. Nazwą Anatolia określano Azję Mniejszą i oznacza ona wschód słońca. Na tym obszarze leży azjatycka część Turcji. 

Zerkając naprędce na wystawę  kilka tygodni temu, przy całkiem innej okazji, nie wiedziałam jeszcze, że o wyjątkowej wartości niektórych kobierców nie decyduje wyłącznie fakt, że mają po kilkaset lat.
Otóż według definicji kobierzec jest tkaniną dekoracyjną, pochodzącą ze wschodu, wykorzystywaną głównie jako ozdoba ścienna. Tym słowem określa się też bogato zdobione dywany. Kobierce są niezwykłymi dziełami sztuki, ponieważ powstawały przy ogromnym wkładzie pracy. Ich wykonanie kosztowało wiele czasu i wymagało mistrzowskich umiejętności artystycznych. Niektóre z nich posiadają blisko 2500 węzłów na decymetr sześcienny, a dla mnie ten szczegół to prawdziwa sensacja! Nie mogłam wyjść z podziwu dla wykonawcy sprzed wieków, który aż z taką anielską cierpliwością zdołał szalenie gęstym splotem utkać cały dywan. A jak wyglądała powierzchnia? Aksamitnie i świeżo. Dywan wyglądał jak nowy  i w dodatku dopiero przywieziony z pralni z zabiegów odświeżających, a pochodził z XVII wieku. Tak gęstemu i ścisłemu splotowi ząb czasu nie miał szans zaszkodzić.

A teraz wspomnę o tym, do czego tak wspaniałe kobierce były używane. Otóż w Turcji były przeznaczone najczęściej do celów religijnych. Wyznawcy islamu rozwijali je do modlitw, które musieli odmawiać pięć razy w ciągu doby. Kobierce używane jako tkaniny modlitewne miały większą wartość niż te, których używano do położenia na podłodze w domach czy w namiotach, aby chronić się przed zimnem. Ale i o tym zapewne decydowała pozycja majątkowa, w każdym razie dywan do modlitwy musiał być wyjątkowy.  

W XV wieku zaczęto sprowadzać kobierce do Polski. Niektóre z nich uważano za dzieła sztuki o ogromnej wartości materialnej i dlatego były niezwykle drogie. Stanowiły dekorację w arystokratycznych domach, świadczącą o wyjątkowo wysokim statusie materialnym właściciela, a w kościołach kładziono je przed ołtarzem. Takie kobierce były sprowadzane na indywidualne zamówienie. Były też i takie, które spełniały funkcję dywanów przeznaczonych do codziennego użytku w dworkach i szlacheckich domach. Wzory z kobierców były też inspiracją do tworzenia malowideł ściennych zarówno w kościołach jak i w kamienicach prywatnych. 

Na terenie Anatolii kobierce tkano już w V wieku p.n.e. Później manufaktury powstawały w różnych miastach. Kobierce wykonywano według ściśle określonych schematów, ozdabiając je ornamentami geometrycznymi, nawiązującymi do przyrody. Posiadały charakterystyczne wzory i sploty, umożliwiające znawcom rozpoznawanie miejsca w którym zostały wykonane. W ornamentyce najczęściej można się doszukać postaci ptasich i kwiatów. Kobierce modlitewne ozdabiano też wzorami symbolicznymi i kolumnami przedstawiającymi wejście do świątyni. Kobierce tkano z wełny, czasem z jedwabiu dodając niekiedy złote i srebrne nici z metalu. 

Wchodząc po wykładzie, do pomieszczenia w którym ulokowano ekspozycję mogłam już rozróżnić kobierce modlitewne od dekoracyjnych.

Cechą charakterystyczną kobierców modlitewnych jest szeroka bordiura, ozdobiona często motywami roślinnymi. 

Kobierzec modlitewny
Powierzchnia dywanów dekoracyjnych, w całości była ozdobiona wzorami.

Kobierzec dekoracyjny

Kobierce były też przedstawiane na obrazach w średniowieczu i w renesansie. Malowano je z najdrobniejszymi szczegółami. Kobierce które znalazły się na obrazach znanych artystów, określano nazwiskami tych malarzy. Używano określeń: dywany Lotto, dywany Holbein, dywany Memling.
Włoski artysta Lorenzo Lotto namalował kobierzec na obrazie „Jałmużna św. Antoniego” (1542 r.). Obraz znajduje się w Bazylice św. Jana i Pawła w Wenecji.
Lorenzo Lotto, Jałmużna św. Antoniego
Kobierzec anatolijski został namalowany również na obrazie Hansa Memlinga, przedstawiającym Madonnę z Dzieciątkiem i ze św. Jacques i Dominikiem. 


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Bardzo dziękuję za pozostawione komentarze.

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...